Architekt radzi. Jak zaadaptować gotowy projekt domu

Adaptując projekty domów typowych do potrzeb konkretnych osób, spotykamy się z różnymi potrzebami inwestora. Kiedy inwestor pyta wykonawcę o możliwości zmian, zwykle usłyszy, że wszystko jest możliwe (ponieważ dobry wykonawca poradzi sobie z każdym wyzwaniem technicznym na budowie). „Praktycznie nie ma zmiany, na którą nie pozwolilibyśmy” słyszymy w słuchawce, rozmawiając z projektantami tychże domów typowych. Klient puszcza więc wodze fantazji, bierze ołówek do ręki i… zmienia. Dostosowuje w ten sposób produkt typowy do indywidualnych potrzeb swojej rodziny, a szkic na papierze jest coraz bliższy domowi z jego marzeń. A przecież o to właśnie w budowaniu chodzi – spełniamy marzenia budującego.

W naszej pracowni radzimy jednak, żeby zmieniać projekt z głową – przed każdą decyzją projektową trzeba rozważyć wszystkie za i przeciw, poznać przepisy Prawa budowlanego i konsekwencje (prawne oraz użytkowe) naszych niewinnie wyglądających na papierze zmian. Bo tylko wówczas możemy zdecydować – zmieniać czy nie.

Jest kilka zagadnień, które wśród propozycji inwestorów pojawiają się nader często i to właśnie im chciałabym się bliżej przyjrzeć. Są to przede wszystkim zmiany dotyczące:

• wysokości kondygnacji
• funkcji pomieszczeń
• lokalizacji i wielkości otworów okiennych.

Wysokość kondygnacji – konsekwencje formalno-prawne

Wysoka kondygnacja daje nam zdecydowanie większe poczucie komfortu – bardzo wyraźnie czujemy, że możemy głębiej oddychać i lepiej odpoczywać. Pamiętajmy jednak, iż podniesienie wysokości kondygnacji powoduje podniesienie całego budynku i zwiększa jego kubaturę, a zatem wymaga uzyskania zamiennego pozwolenia na budowę (jeśli o podniesieniu decydujemy na etapie realizacji).

Wysokość kondygnacji a projektowanie schodów

Podnosząc kondygnację parteru, musimy bliżej przyjrzeć się schodom, które łączą przyziemie z wyższą kondygnacją, ponieważ te, które zostały narysowane w projekcie typowym będą już nieaktualne. I tu często pojawia się kłopot – na dodanie kolejnego schodka może nam po prostu brakować miejsca.

Sprawdźmy zatem, jakimi zasadami należy się kierować przy przeprojektowywaniu schodów. Oto najważniejsze z nich:

1. Wszystkie stopnie powinny być tej samej wysokości – nasze ciało intuicyjnie dostosowuje się do rytmu pokonywanych schodów, więc każda nieprawidłowość może spowodować potknięcie.

2. Nawet małe różnice wysokości powinno się pokonywać co najmniej trzema stopniami lub pochylnią – projektując jeden stopień, znowu prowokujemy potknięcia.

3. Wymagana szerokość biegu schodowego w domu jednorodzinnym wynosi 80 cm, maksymalna wysokość stopnia – 19 cm,  zaś minimalny wymiar spocznika – 80 cm.

4. Na kondygnację podziemną lub na poddasze nieużytkowe możemy wchodzić schodami, których wysokość pojedynczego stopnia wynosi nie więcej niż 20 cm.

5. Tak zwane schody wygodne to takie, które spełniają następującą zależność: 2 h+s=60-65, gdzie s to szerokość stopnia a h jego wysokość. Dla przykładu: schody o wysokości 17 cm powinny mieć szerokość w przedziale 26-31 cm (ponieważ 2x17 cm+26/31=60/65).

6. Do dyspozycji mamy nie tylko schody proste, ale też wachlarzowe lub zabiegowe, które czasem łatwiej zmieścić w niewielkiej przestrzeni.

Wysokość kondygnacji a funkcjonalność

Radzę też uważać z podnoszeniem ścianki kolankowej na poddaszu – może się bowiem okazać, że cudowne widoki roztaczające się za oknami staną się niedostępne dla osób chcących je podziwiać przez okna połaciowe. Po podniesieniu ścianki kolankowej piękne widoki mogą się bowiem znaleźć nad linią wzroku.

Większa wysokość pomieszczeń to również większa kubatura do ogrzania. Warto o tym pamiętać, zwłaszcza jeśli planujemy oszczędne korzystanie z energii.

Funkcja pomieszczeń

Projektując układ pomieszczeń, architekt uwzględnia wiele aspektów, takich jak np. położenie domu względem stron świata, ergonomia układu czy lokalizacja pionów instalacji sanitarnej. Projekt typowy dla nieokreślonego odbiorcy nie ma szansy odzwierciedlić tego typu zależności. Dlatego też wielu inwestorom nie odpowiadają typowe rozwiązania wnętrz w typowych projektach domów. Zanim jednak zaczniemy przesuwać pomieszczenia lub zamieniać ich funkcję, warto pamiętać o kilku podstawowych zasadach:

• od strony północnej warto lokalizować pomieszczenia, które wymagają niewielu okien, np. przedsionki, hole, kotłownie, pomieszczenia gospodarcze, łazienki
• im większe są otwory okienne od strony północnej, tym większe są również straty ciepła
• niektóre z wymienionych pomieszczeń mogą mieć niższą temperaturę użytkową niż pomieszczenia przeznaczone na tzw. stały pobyt ludzi, mogą więc stanowić swego rodzaju bufor cieplny dla strefy domu lepiej ogrzewanej

• część pomieszczeń ma określone prawem szczególne wymagania dotyczące wentylacji, a nawet minimalną kubaturę (należą do nich np. kotłownie, łazienki, kuchnie, pomieszczenia gospodarcze, w których zamontowano urządzenia gazowe). Zanim wprowadzimy zmiany, warto sięgnąć do odpowiednich przepisów.

Funkcje pomieszczeń a ich wymiary minimalne

Przepisy prawa nie określają wprawdzie minimalnych wielkości pomieszczeń w domach jednorodzinnych, ale jako odniesienie możemy traktować wytyczne przygotowane dla mieszkań w budynkach wielorodzinnych. Dają nam one pewne wyobrażenie o minimalnych wielkościach zapewniających komfort użytkowania. I tak:

• minimalna szerokość kuchni to 240 cm (szerokość odpowiadająca dwóm blatom roboczym po 60 cm każdy i przejściu między nimi o szerokości 120 cm)
• pokój dzienny powinien mieć powierzchnię minimum 16 m² (z czym w domu jednorodzinnym nie powinno być problemu)
• szerokość sypialni dla dwóch osób – 270 cm, dla jednej – 220 cm
• szerokość korytarza – minimum 120 cm (opuszcza się zwężenie korytarza do 90 cm na długości 150 cm).

Lokalizacja i wielkość otworów okiennych

Okna są zagadnieniem szczególnie często poruszanym przez inwestorów. Z jednej strony chcą mieć w domu dużo światła, a z drugiej boją się strat ciepła. Duże okna to większy wydatek, a na początku inwestycji trudno przewidzieć, czy wystarczy na nie funduszy. Ponadto rozmieszczenie okien i drzwi w dużym stopniu decyduje o wyglądzie budynku, dlatego przy wprowadzaniu zmian trzeba mieć na uwadze również i ten aspekt.

Warto wiedzieć, że zmiana otworów okiennych (a zatem zmiana rysunku elewacji) nie należy do tzw. zmian istotnych, więc nie powoduje konieczności zmiany pozwolenia na budowę. Z formalno-prawnego punktu widzenia możemy więc wprowadzać zmiany jeszcze w trakcie budowy. Bardziej skomplikowane są aspekty techniczne – wykonanie otworu (okiennego lub drzwiowego) powoduje bowiem konieczność zwieńczenia go nadprożem, a więc w momencie wznoszenia ściany musi być już znana lokalizacja otworów.

Przepisy techniczno-budowlane określają minimalną wielkość przeszklenia w sposób następujący: „w pomieszczeniu przeznaczonym na pobyt ludzi stosunek powierzchni okien, liczonej w świetle ościeżnic, do powierzchni podłogi powinien wynosić co najmniej 1:8, natomiast w innym pomieszczeniu, w którym oświetlenie dzienne jest wymagane ze względu na przeznaczenie – co najmniej 1:12”.

Kilka przedstawionych powyżej zasad ma na celu uzmysłowienie, iż kreowanie domowej przestrzeni wiąże się z wieloma aspektami, sporą wiedzą, a przede wszystkim doświadczeniem projektanta. Warto poświecić projektowi trochę czasu, żeby w trakcie eksploatacji budynku odczuwać wyłącznie przyjemność i satysfakcję.

Małgorzata Borys, pracownia mamArchitekci: [email protected] 

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!